Enscape i Veras w akcji: projekt budowy penthouse’u, który przekonał mieszkańców

Po ukończeniu studiów niemiecki architekt i trener BIM, Marco Iannelli, postanowił zmierzyć się ze swoim pierwszym wielkim wyzwaniem: zaprojektowaniem własnego domu. Praca nad niewielkim budynkiem wielorodzinnym (w języku niemieckim „mehrfamilienhaus”) stworzyła pole do zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce. Rezultatem była „Villa am Hang” (Willa na zboczu), stworzony zgodnie z ideą zrównoważonego projektowania budynek składający się z czterech lokali, w których zamieszkało jedenaście osób i trzy psy.

W 2023 roku, po kilku latach mieszkania w domu, który zaprojektował, Marco wraz z pozostałymi właścicielami zaczął rozważać pomysł jego rozbudowy w pionie. Koncepcja musiała uwzględniać określone uwarunkowania: kilka zaangażowanych stron, skomplikowany teren budowy oraz wymogi zrównoważonego projektowania. Aby sprostać tym wyzwaniom, Marco sięgnął po Enscape (narzędzie, które z powodzeniem stosował już od pewnego czasu) i postawił na eksperyment z Veras: wykorzystanie w fazie koncepcyjnej wizualizacji stworzonych przez AI.

Manewrując między koncepcją, mieszkańcami a niepewną przyszłością

Już po kilku minutach rozmowy z Marco staje się jasne, że trudności dodają mu skrzydeł. Dla większości ludzi łączenie pracy na stanowisku Kierownika ds. BIM w Sonnentag Architektur z prowadzeniem badań na Uniwersytecie Nauk Stosowanych w Stuttgarcie byłoby wystarczającym wyzwaniem, ale Marco dodatkowo realizuje się jako freelancer. W tym świetle łatwiej zrozumieć, dlaczego jego pierwszym samodzielnym projektem architektonicznym nie był po prostu własny dom, lecz rezydencja dla czterech rodzin, zlokalizowana na stromej działce uznawanej wcześniej za nienadającą się do zabudowy. Siedem lat później Marco był gotowy, by rozpocząć drugi etap przedsięwzięcia: budowę penthouse’u.

Podobnie jak w przypadku pierwotnego projektu i jego realizacji, również i tym razem nie obyło się bez przeszkód. Istniejąca konstrukcja z wbudowanymi w nią instalacjami i przewodami wymagała starannego planowania przestrzennego. „Pojawiło się wiele wyzwań” – wyjaśnia Marco. „Musiałem zaprojektować coś nowego, uwzględniając dotychczasowe instalacje. Trudno było też rozwiązać kwestię dostępu do górnej kondygnacji – a najistotniejsze było, aby nie zepsuć istniejącej już formy domu”.

Ponadto Marco musiał wziąć pod uwagę potrzeby i preferencje dziesięciu pozostałych mieszkańców budynku. Niektórzy wahali się przed rozbudową nieruchomości, więc projekt musiał przemówić im do wyobraźni – przy czym grupa składała się w dużej mierze z osób bez wiedzy technicznej. Wizualizacje miały odegrać kluczową rolę w uzyskaniu ich zgody.

Wreszcie, ze względu na brak ustalonego harmonogramu budowy, projekt musiał być gotowy na wyzwania przyszłości. Niezależnie od tego, czy rozbudowa miałaby powstać za pięć, czy piętnaście lat, musiała pozostać wykonalna, co wymagało elastyczności we wszystkim – od materiałów po planowanie konstrukcji. 

Aby sprostać tym ograniczeniom, Marco sięgnął po znane narzędzia, a także odkrył jedno nowe.

Od fasady po rzuty: narzędzia, które zrobiły różnicę

Na początku 2024 roku, gdy Marco kontynuował pracę nad koncepcją rozbudowy, narzędzia AI zaczęły zyskiwać na popularności w architekturze. Jedno z nowych rozwiązań przykuło jego uwagę: Veras. Wydawało się, że jest to idealna okazja do przetestowania jego możliwości. 

Marco jak zwykle zaczął od projektu w Vectorworks, a następnie sięgnął po Veras, traktując go jako „współprojektanta” podczas eksploracji pomysłów na fasadę. Nadbudowa musiała dorównywać pierwotnemu budynkowi pod względem wskaźników środowiskowych, a jednocześnie konieczne było zminimalizowanie obciążenia konstrukcyjnego. Kluczowe były dobór materiałów i równowaga wizualna. „Veras był dla mnie źródłem inspiracji” – mówi projektant – „ponieważ można w nim stworzyć wiele wariantów, powiedzmy dziesięć. Wybierasz dwa, a następnie otrzymujesz kolejne dziesięć wersji wygenerowanych na ich podstawie”. Iteracje, do których Marco użył Veras, pomogły mu wybrać formę dachu i półprzezroczystą fasadę, które były proste i eleganckie oraz możliwe do wykonania.

Gdy fasada nabrała już kształtu, Marco skupił się na reszcie projektu. Jako doświadczony użytkownik Enscape wiedział, że program pomoże mu uporać się z trudniejszymi zagadnieniami konstrukcyjnymi. Korzystając z Enscape (wersji na Maca) w widoku perspektywicznym i aktualizowanym w czasie rzeczywistym, dopracował układ i umiejscowienie schodów – same rzuty kondygnacji w 2D na to nie pozwalały. „Rozwiązaniem było myślenie w trzech wymiarach, zwłaszcza w kwestii zaprojektowania schodów” – mówi. „Najważniejszym elementem był spadzisty dach ze świetlikiem od strony północnej. Bez wizualizacji 3D dostępnych w czasie rzeczywistym nie mógłbym stworzyć takiego projektu”.

Po rozwiązaniu problemów z układem przestrzennym Marco wykorzystał Enscape do sfinalizowania swoich planów. „Miałem kilka wariantów” – wyjaśnia – „ale Enscape pomógł mi szybko zawęzić wybór”. 

Połączenie własnego procesu twórczego z najnowocześniejszymi narzędziami umożliwiło Marco płynne przejście od fazy koncepcyjnej do wizualizacji. Gdy model stworzony w Vectorworks został dopracowany przy użyciu Veras i ożywiony w Enscape, całość była gotowa do zaprezentowania mieszkańcom domu.

Projekt gotowy na przyszłość (dzięki elastycznym narzędziom)

Po opracowaniu koncepcji dachu i materiałów fasady za pomocą Veras oraz wykończeniu rzutów i renderów Marco był gotowy do zaprezentowania projektu rozbudowy mieszkańcom. Choć większość z nich to osoby spoza branży architektonicznej, wizualizacje do nich przemówiły. „To bardzo pomogło w komunikacji” – mówi Marco. „Nawet nie pokazywałem rzutów interesariuszom – tylko rendery z Enscape”.

Wysokiej jakości wizualizacje wywarły duże wrażenie. „Wszyscy stwierdzili, że to naprawdę piękny penthouse. Każdy by taki chciał!” – wspomina Marco. Chociaż projekt bardzo się grupie spodobał, to dopiero jego realistyczna wizualizacja w 3D uświadomiła mieszkańcom, że nie są gotowi na stworzeniu w budynku piątego lokalu.

To mogło oznaczać koniec projektu, ale Marco dostrzegł w tej sytuacji okazję do zmiany kierunku. „Planujemy mniejszą nadbudowę połączoną z mieszkaniem poniżej, które jest moje” – mówi. Dzięki temu Villa am Hang pozostanie budynkiem czterorodzinnym, a Marco nadal będzie mógł stworzyć penthouse, a także większy, wspólny taras na dachu dla wszystkich mieszkańców.

Dzięki elastycznym narzędziom, których użył Marco, dostosowanie całej koncepcji do nowych założeń było proste. „Projekt nie zmienił się aż tak bardzo” – stwierdza architekt, wyjaśniając, że usunął z penthouse’u pomieszczenie gospodarcze, aby stworzyć przestrzeń na wewnętrzną klatkę schodową. 

Zmodyfikowana koncepcja architektoniczna spotkała się z pozytywnym odbiorem i aprobatą poszczególnych członków grupy. I chociaż formalny konsensus nie został jeszcze osiągnięty, perspektywy są obiecujące. Dzięki dodaniu kubatury tylko nad mieszkaniem Marco zaktualizowany projekt zachowuje pierwotne ramy czterech lokali mieszkalnych, co pozwala spełnić kluczowy wymóg: brak oddzielnego, piątego mieszkania.

A co z budową? To wciąż nierozstrzygnięte. Nie wiem kiedy!” – odpowiada Marco. „Może za pięć lat, może za dziesięć”. Obecnie projekt budowy penthouse’u przedstawia się jako spójne i możliwe do zrealizowania przedsięwzięcie w ramach istniejącego budynku. Marco rozważa nawet uwzględnienie go w uniwersyteckim projekcie badawczym Eco-Box, w którym uczestniczy. „Przekonamy się, co przyniesie przyszłość”.